Son zamanlarda özellikle sporcu beslenmesi konusunda en çok şu soru soruluyor: Sporcu beslenmesini uygulamak için mutlaka sporcu mu olmak gerekiyor? Hayır, sporcu beslenmesi kendi içerisinde tabii ki bazı özel uygulamalar barındırıyor ancak sporcu beslenmesi de bir nevi sağlıklı beslenme demek. İşte selenyum da sporcu ve sağlıklı beslenme konusunda dikkat edilmesi gereken minerallerden biri. Gelin önce konuya selenyumu tanımlayarak başlayalım.

Selenyum (Se), kümes hayvanları, balık, tahıl ve yumurtalarda bulunan, vücudumuz için hayati önem taşıyan minerallerdendir. Vücudumuz tarafından üretilmediği için dışarıdan alınması gereklidir.

Antioksidanlar, gıdalarda serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını önleyen bileşiklerdir. Bununla birlikte, sigara, alkol kullanımı ve stres gibi olumsuzluklar, serbest radikallerin fazlalığına neden olabilir. Bu, sağlıklı hücrelere zarar veren oksidatif strese yol açar Oksidatif stres kalp hastalığı, Alzheimer hastalığı ve kanser gibi kronik hastalıklarla, erken yaşlanma ve inme riski ile karşı karşıya kalmamıza neden olabilir. Selenyum, serbest radikallerin fazlalığını nötralize ederek ve hücreleri oksidatif stresin neden olduğu hasardan korumaya yardımcıdır. Serbest radikaller vücudunuzda günlük olarak oluşan metabolizma süreçlerinin yan ürünleridir. Serbest radikaller aslında sağlığımız için gereklidir. Vücudumuzu korumak da dahil olmak üzere önemli işlevleri yerine getirirler.

• Kanser Riskini Düşürür

Selenyumun DNA hasarı ve oksidatif stresi azaltma yoluyla, bağışıklık sistemini güçlendirir ve aynı zamanda kanser hücrelerini yok etmeye yardımcıdır.

Yapılan araştırmalarda,  meme, akciğer, kolon ve prostat kanserleri dahil olmak üzere belirli kanser türlerine karşı selenyumun olumlu etkileri gözlemlenmiştir. Bu etkinin sadece besinlerle elde edilen selenyum ile ilişkili olduğunu belirtmek önemlidir. Bununla birlikte, bazı araştırmalar vücudu selenyumla desteklemenin radyasyon tedavisi gören kişilerde yan etkileri azaltabileceğini düşündürmektedir.

• Kalp Sağlığını Korur

Selenyum açısından zengin bir diyet, kalbin sağlıklı kalmasına yardımcıdır. Selenyum ayrıca vücuttaki inflamasyonu ( iltihap ) azaltarak kalp hastalıkları için temel risk faktörlerini düşürür.

Oksidatif stres ve inflamasyon ateroskleroza veya arterlerdeki plak birikmesinin nedenlerindendir.

Ateroskleroz (atardamarları (arterleri) etkileyen bir hastalıktır. Yaygın olarak “damar sertleşmesi” olarak adlandırılan arteriosklerozun bir türüdür. Orta boy ve büyük arterlerde görülen “aterom” veya “plak” olarak adlandırılan yapısal bozukluklardan (lezyonlardan) oluşur. )

inme, kalp krizi ve koroner arter hastalığı gibi tehlikeli sağlık sorunlarına yol açabilir

Selenyum açısından zengin gıdaları diyetinize dahil etmek, oksidatif stres ve inflamasyon düzeylerini minimumda tutmanın yollarındandır.

• Anti – Aging – Yaşlanma Etkilerine Karşı Koruyucudur

E vitamininin etkinliğini arttırır, büyümeyi uyarır ve dokuların elastikiyetini artırır, antikorların oluşumunu hızlandırır, menopozun olumsuz etkilerini azaltmaya yardımcı olur. Erkeklerde sperm sayısını ve sperm üretimini artırır, cilt kırışıklıkların azaltılmasına yardımcı olur, cilt sağlığını korur,akne ve egzama tedavisinde yardımcı olur. Ayrıca saçları parlaklaştırır ve canlandırır.

• Alzheimer Hastalığı Üzerinde Olumlu Etkileri Vardır

Alzheimer hastalığı hafıza kaybına neden olan ve düşünme ve davranışı olumsuz yönde etkileyen zihinsel bir rahatsızlıktır.

Alzheimer hastalığı olan kişilerin sayısı gün geçtikçe daha da artmaktadır.

Oksidatif stresin, Parkinson, multipl skleroz ve Alzheimer hastalığı gibi nörolojik hastalıkların başlangıcında ve ilerlemesinde rol oynadığını düşünülmektedir. Birçok çalışma Alzheimer hastalığı olan kişilerde, daha düşük kan selenyum düzeylerine sahip olduğunu göstermektedir.

Yapılan bir çalışmada,  günde bir adet tüketilen selenyum bakımından çok zengin olan Brezilya fıstığı ile hafif bilişsel bozukluğu olan hastalarda sözel akıcılık ve diğer zihinsel işlevleri geliştirdiğini bulmuştur.

• Tiroid Sağlığını Korur

Selenyum tiroid bezinin düzgün çalışması için önemlidir. Aslında, tiroid dokusu insan vücudundaki diğer organlardan daha yüksek miktarda selenyum içerir. Bu güçlü mineral, tiroidin oksidatif hasara karşı korunmasına yardımcıdır. Ayrıca tiroid hormonlarının üretiminde de önemli bir rol oynar.

Sağlıklı bir tiroid bezi vücudumuzun gene lağlığı açısından önemlidir, metabolizmayı düzenler ve vücutta büyüme ve gelişmeyi kontrol eder.

Araştırmalar, selenyum takviyelerinin, Hashimoto hastalığına fayda sağlayabileceğini göstermektedir.

Ancak, Hashimoto hastalığı olanlara selenyum takviyeleri önerilmeden önce mutlaka uzman doktor görüşleri alınmalıdır.

• Bağışıklık Sistemini Güçlendirir

Bağışıklık sistemi, potansiyel tehditleri tespit eder ve bunlarla mücadele ederek bedeni sağlıklı tutar.

Selenyum bağışıklık sistemini güçlendirmede önemli bir rol oynar.  Ayrıca vücutta oksidatif stresin azalmasına yardımcı olduğu için iltihabi durumları azaltır ve bağışıklığı güçlendirir.

Çalışmalar, artan selenyum kan düzeylerinin bağışıklık sisteminin olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Diğer yandan, yetersizliğin bağışıklık sistemini olumsuz etkilediği ve daha yavaş bir bağışıklık yanıtına yol açtığını göstermektedir.

• Astım Hastalığı Tedavisinde Rol Oynar

Astım, akciğerlere giren ve çıkan hava yollarını etkileyen kronik bir hastalıktır. Astımda bu hava yolları iltihaplanır ve daralmaya başlar, hırıltı, nefes darlığı, göğüste sıkışma ve öksürük gibi semptomlara neden olur. Astım, vücutta artan oksidatif stres ve inflamasyon düzeyleriyle ilişkilendirilmiştir.

Selenyumun vücuttaki inflamasyonu azaltma kabiliyeti nedeniyle, bazı çalışmalar bu mineralin astımla ilişkili semptomları azaltmada etkili olabileceğini düşündürmektedir.

Selenyumun taze meyve ve sebzelerden ziyade tam tahıl ve hayvansal ürünlerde daha çok bulunur. Brezilya cevizi, yumurta, fındık, ton balığı, mantar, tatlı su balıkları, dana eti, tavuk, buğday tohumu makarna, soğan, sarımsak, yumurta, tahıllar – esmer pirinç, yulaf, kinoa – gibi besinler doğal selenyum kaynaklarıdır.

Bulunduğumuz coğrafyadaki besinler, mineral konsantrasyonuna bağlı olarak farklı mineral oranlarına sahiptir. Selenyum ihtiyacı, coğrafya yanında, yaş, cinsiyet, hamilelik, emzirme dönemi,  gibi faktörlerle değerlendirilmelidir.

Tavsiye edilen  günlük selenyum tüketimi, yetişkinler için genel 55 mikrogramdır (mcg).

Selenyum eksikliği dünya çapında nadirdir. Genellikle gelişmesi yıllar alır ve genellikle yalnızca toprakta çok düşük selenyum içeriğine sahip bölgelerde görülür.

Selenyum takviyeleri ancak uzmanların gerekli gördüğü durumlarda alınmalıdır. Gıdalar yoluyla vitamin veya mineral elde etmek en iyi seçenektir.

Herhangi bir besinin günlük gereksinimi ilk önce gıdalardan sağlanmalıdır.

Selenyum sağlık için gerekli olsa da, çok fazla almak tehlikeli olabilir. Aslında, yüksek dozlarda selenyum tüketmek toksik ve hatta ölümcül olabilir.

Selenyum toksisitesi nadir olsa da, bu mineralin beslenme veya takviyelerle aşırı tüketilmesi tehlikeli yan etkilere neden olabilir.

• Saç kaybı
• Baş dönmesi
• Mide bulantısı
• Kusma
• Yüzde kızarma
• Titremeler
• Kas ağrısı

Ağır vakalarda akut selenyum toksisitesi ciddi bağırsak ve nörolojik semptomlara, kalp krizine, böbrek yetmezliğine ve ölüme neden olabilir.