Hollanda Mutfak Kültürü
1900’den önce, Hollanda’ya ilk kültürel dokunuş “Kolomb Mübadelesi”ydi. 15. yüzyılda Amerika ve Avrasya arasındaki temas, Amerikalıların elma ve pirinç gibi ürünlerle tanışmaları, aynı zamanda ilk kez domuzları ve tavukları görmeleri (ve yemeleri) anlamına geliyordu. Atlantik’in diğer tarafında, patates, domates, kakao ve biber gibi yiyecekler artık Avrupalılar’la tanıştırılmıştı.
Ancak bu gıda maddelerinin çoğu genel halka ulaşmadı. Kuzeybatı Avrupa nüfusunun çoğunluğu o kadar fakirdi ki, yemekleri yulaf lapasından ya da – Mübadeleden sonra – patatesten oluşuyordu. Hollanda yemek tarihinde et o kadar pahalıydı ki, birçoğu zorunlu olarak vejeteryandı. Sadece zenginlerin evlerindeki yemekler daha çeşitli ve uluslararası odaklıydı.
19. yüzyılın ikinci yarısında, Hollanda’daki ortalama işçilerin geliri yükseldi. Bununla paralel olarak da mutfaklar çeşitlenmeye başladı.
Günümüzde ise Hollanda tarımsal ürünlerde dünyada söz sahibi ve ihracatçı ülkelerin başında yer alıyor. Mutfağı yüzyıllar içinde farklı kültürlerle etkileşim, kolonileşme ve göçler sayesinde çeşitlenmiş. Gastronomik anlamda tarif zengini değiller ama özellikle peynirlerinin bu anlamdaki ünü ve lezzeti tartışılmaz. Başlıca peynir çeşitleri; Gouda, Edamer, Maasdam, Leiden, Grakaas, Roomano’dur.
Hollandalı’ların bir diğer meşhur ürünü, meyankökü ile yapılan “Monapizer” şekerlemeleridir. Tadı keskin olan bu şekerleme alışık olmayanlar için itici olabilir.
Hollanda kendi mutfağı konusunda iddialı olmasa da özellikle Amsterdan ve şehirleri etnik ve farklı ulusların yemeklerini servis eden restoranlar bakımından çeşitliliği sahiptir. Öne çıkan lezzetler ise; “Stamppoten” bir çeşit atıştırmalıktır ve sıklıkla tüketilir. Mayonezle servis edilen patates kızartması yanında lahana ve sosisten oluşur.
Tatlı olarak ise üzerine pudra şekeri serpilerek yenen “Poffertjes” popülerdir. Hollanda liman ülkesi olduğu için genel olarak deniz ürünleri ön plandadır. Ayrıca bira tüketimi en yaygın ülkelerdendir. Ülkede deneyebileceğiniz birçok yerel bira çeşidi vardır. Amstel ve Heineken en ünlüleridir. Marine edilerek çiğ tüketilen ringa (haring) balığı turşu, soğan ve mayonezle servis edilir ve oldukça sevilir.
Hollanda’nın başkenti Amsterdam’daydım bir kaç gün önce. Şehir dümdüz, yemyeşil ve çiçeklerle, sanat eseri parklarla dolu. Neredeyse ulaşım bisikletle yapılıyor diyeceğim kadar çok bisiklet trafiği var. Hava tertemiz, şehrin içinden nehirde birbirinden şık tekneler ağı ağır ilerliyor. Ülkenin tamamı neredeyse Konya kadar ama tarım ihracatında 2020 rakamlarına göre dünya ikincisi. İnsanın böyle bir şehirde yaşayası geliyor.
Mutfağı öyle çok gelişmiş değil ama kolonileşme sonucu diğer mutfaklarından izler taşıyor. Özellikle 1900 lü yılların ikinci yarısından sonra çeşitlenmiş. Tam bir peynir cenneti, yüzlerce peynir var diyebilirim.
Sokakta, restoranlarda geleneksel olarak en çok ulaşabileceğiniz seçenekler ki zaman zaman tariflerini paylaşacağım; Pane balık fileto ( Ingilizlerin Fish and chips ini andırıyor ), Arasına karamel ve tarçınlı sos sürülmüş Waffle ( stoopwafels), ekmek arası hardalla servis edilen kroketler (bitterballen )ki peynirden, tavuğa pek çok çeşidi var, elmalı tart, mini karides…
